THỦ PHỦ TỈNH NAM ĐỊNH – THÀNH PHỐ 100 TUỔI (1921 – 2021)
☘☘Nam Định là một đô thị tương đối cổ, năm 1262, nhà Trần cho xây dựng phủ Thiên Trường, đặt dấu mốc đầu tiên cho một đô thị Nam Định sau này. Thời xưa, đây là một trong sáu nơi trong cả nước có trường thi Hương.
☘☘Đến thế kỷ XIX đã ghi nhận một bước phát triển đáng kể ở vùng đất Nam Định. Thủ phủ Nam Định được thiết lập trên cơ sở vùng kho lương Vỵ Hoàng trước đây. Thành Nam bắt đầu được xây dựng vào năm 1804. Thành được đắp bằng đất. Đến năm Gia Long thứ 13(1814) mới ghép gạch xây thành.
☘☘Có thành thì có phố, địa chỉ “đất hứa” được mở rộng. Dân chúng trong nội hạt và ngoại tỉnh tụ tập buôn bán, làm nghề đông đúc. Thành lại có sông Đào chảy qua rất thuận lợi thông thương trong Nam ngoài Bắc và cả với nước ngoài, cho nên thành Nam dần dần trở thành một cảng sầm uất vào bậc nhất ở miền duyên hải Bắc Bộ (lúc ấy chưa có cảng Hải Phòng), và trở thành vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, quốc phòng và yết hầu của thành Hà Nội. Vì vậy, khi thực dân Pháp nuôi âm mưu đánh chiếm nước ta, chúng đã nhận định: “chiếm được thành Hà Nội và thành Nam Định tức là chiếm được Bắc Kỳ”. Đến năm 1891 thành đã bị phá chỉ còn lại Cột Cờ và đoạn thành ở phía Bắc.
☘☘Dưới thời Pháp thuộc, đô thị Nam Định có nhiều thay đổi. Sông Vị Hoàng bị lấp để mở đô thị. Trong Vị Hoàng hoài cổ, nhà thơ Tú Xương từng mô tả:
“Trời kia xui khiến sông nên bãi
Ai khéo xoay ra phố nửa làng”
Năm 1889, nhà máy dệt Nam Định được thành lập và là nhà máy Dệt lớn nhất Đông Dương lúc bấy giờ. Vì thế, thành phố Nam Định được gọi là thành phố dệt. Nam Định nhanh chóng trở thành một trung tâm công nghiệp lớn của Bắc Kỳ nói riêng, của toàn xứ Đông Dương nói chung. Trên cơ sở đó ngày 17-10-1921, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định thành lập thành phố Nam Định.
☘☘Trong Cách mạng Tháng Tám 1945, quân dân thành phố Nam Định đã tiến hành khởi nghĩa và giành chính quyền vào ngày 21/8/1945, thành lập Uỷ ban nhân dân Cách mạng lâm thời thành phố Nam Định do Nguyễn Văn Hoan làm Chủ tịch. Ngày 21-12-1945, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra Sắc lệnh số 77, quyết định Nam Định là 1 trong số 8 thành phố đầu tiên của cả nước (cùng với Hà Nội, Hải Phòng, Vinh – Bến Thuỷ, Huế, Đà Nẵng, Đà Lạt, Sài Gòn – Chợ Lớn)
☘☘Trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp, Nam Định là thành phố đầu tiên của miền Bắc được giải phóng trước khi Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết ngày 1-7-1954, đánh dấu một mốc son lịch sử của Đảng bộ, quân và dân Thành phố Nam Định trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc.
Từ sau ngày giải phóng, mặc dù nhiều lần thay đổi địa dư hành chính nhưng thành phố Nam Định luôn luôn trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá của các tỉnh Nam Hà(1965), Hà Nam Ninh(1976), Nam Hà(1992) và Nam Định từ năm 1996 đến nay.
☘☘Năm 2005, thành phố Nam Định đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định xây dựng thành Trung tâm Vùng Nam đồng bằng sông Hồng (gồm 4 tỉnh: Nam Định, Hà Nam, Thái Bình, Ninh Bình).
☘☘Đến năm 2011 theo Quyết định số 2106/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 28-11-2011 Nam Định được công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh.
☘☘Ngày nay, thành phố Nam Định đã có nhiều đổi thay, mục tiêu đề ra đến năm 2030 thành phố Nam Định trở thành thành phố thông minh, hiện đại, cơ bản đạt một số chức năng trung tâm vùng Nam đồng bằng sông Hồng.
- Trần Huyền Nga –
