SỰ TÍCH TRAI GÁI HAI LÀNG KHÔNG LẤY NHAU
.
Làng Tức Mạc và làng Thượng Lỗi
Chỉ cách nhau có mỗi cánh đồng
Tình cảm hai làng thắm nồng
Nhưng khộng dựng vợ , gả chồng cho nhau .
Xin nhẩn nha tìm câu giải thích
Từ trong truyện cổ tích lưu truyền
Có từ hơn nửa thiên niên
Ở trên mảnh đất bình yên Thiên Trường .
Làng Tức Mạc – quê hương Trần Cảnh
Và triều Trần hùng mạnh là đây
Dân làng sung túc đủ đầy
Làm nông , chài lưới ở ngay quê nhà .
Dân nơi đây thật thà , chất phác
Nhưng cũng luôn linh hoạt khi cần
Lập làng chín chục mùa xuân
Nhưng chưa lập được vị thần thờ chung .
Làng muốn lập người hùng danh giá
Làm Thành Hoàng , làng chạ tôn thờ
Nhưng điều đó giống như mơ
Đền đang dựng , vẫn đợi chờ Thánh nhân .
Làng Thượng Lỗi ở gần ngay đó
Đền phụng thờ lại có hai Thần
Một nữ tướng bậc trung quân ( 1 )
Tuẫn tiết tỏ rõ trung thần Bà Trưng .
Một danh tướng ( 2 ) đã từng có bận
Về nơi đây sau trận Nhị Giang
Tạ hồn liệt nữ Thành Hoàng
Phù Ngài thắng trận vinh quang trở về .
Ngài đốt hương và thề danh dự
Xin làm em Thần Nữ Thành Hoàng
Lửa bừng sáng cả không gian
Âm dương kết nghĩa hoàn toàn thành công .
Ngài mất già khi không bệnh tật
Trong lần thăm vùng đất nơi đây
Dân làng mai táng ma chay
Và không ngần ngại tôn ngay Thành Hoàng .
Làng Thượng Lỗi rõ ràng hai Thánh
Được phụng thờ trên mảnh đất thiêng
Nhiều hảo hán khắp mọi miền
Phục cho làng đó có duyên thờ Thần .
Làng Tức Mạc mùa xuân năm nọ
Dân rất mong muốn có Thần thờ
Vẫn cầu , vẫn đợi, vẫn chờ
Những điều tốt đẹp bất ngờ đến nhanh .
Một hôm Vua vi hành bí mật
Đến đền Thượng như thật , như mê
Khấn hai thần nếu không chê
Một trong hai vị ngự quê của mình .
Thần dũng tướng quang minh vui vẻ
” Vâng , bệ hạ , tôi sẽ nghe lời
Hai làng thân thiện lâu rồi
Chị tôi sang đó , tôi thời ở đây “
Hội vùng mở một ngày sau đấy
Mọi làng chạ tất thảy hân hoan
Vua hiện diện , lộc được ban
Đặc biệt thưởng rượu hai làng kề mhau .
Dân đánh cá , đâm trâu , mổ lợn
Vui liên hoan thật lớn , thât sang
Kết tình huynh đệ hai làng
Thề trai gái chẳng mơ màng lấy nhau .
Cả hai làng tâm đầu ý hợp
Trong ngôi đền mới lợp ngói men
Thỏa thuận mộtThần làng bên
Rước sang và sẽ xứng tên Thành Hoàng .
Kể từ đó hai làng vui vẻ .
Tình thân quen như thể ruột rà
Ba năm lại ba năm qua
Hai làng mở hội nhưng là luân phiên .
Mỗi khi ở làng bên mở hội
Trai tân làng tắm gội sửa sang
Nghênh rước kiệu Thành Hoàng làng
Cùng tọa chính hội đàng hoàng , thảnh thơi .
Sau cả mấy chục đời đã trải
Cả hai làng trai gái thân nhau
Không toan tính chuyện trầu cau
Mà trung thành với những câu nguyện thề .
Đến hôm nay nơi quê thành phố
Dân di cư lấn chỗ ao vườn
Chắc là tục cũ không còn
Ít ai biết chuyện kết hôn nơi này.
Có nhiều sự đổi thay phong tục
Nhưng không gây bức xúc là hay
Câu chuyện cổ tích trên đây
Là chuyện có thật những ngày đã xa .
Ghi chú : Đền Thượng Lỗi khoảng trước năm 1.300 ở đây thờ cả 2 thần :
+ ( 1 ) . Phạm Thị Côn Nương là tướng thủy quân của hai bà Trưng Trắc và Trưng Nhị năm 43 sau công nguyên . Bà là người làng Thượng Lỗi . Sau khi bà Phạm Thị Côn Nương tuẫn tiết người dân Thượng Lỗi tôn làm Thành Hoàng
+ ( 2 ) . Lý Triều Công Thần là người Thiên Bản ( huyện Vụ Bản ngày nay ) năm 1.138 đi làm nhiệm vụ đánh giặc , khi qua đền Thượng Lỗi , viên tướng này tới khấn vái và xin kết nghĩa chị em với Thành hoàng Phạm Thị Côn Nương ( Hai người sống cách nhau khoảng hơn 1.000 năm ) . Sau khi mất khoảng năm 1.150 viên tướng này cũng được làng Thượng Lỗi tôn làm Thành hoàng làng .
Đền khoảng năm 1.300 làng Tức Mạc ( Quê hương triều Trần ) mới rước thành hoàng là Phạm Thị Côn Nương về đền làng mình để thờ .
22/12/2021
Tác giả : Phan Văn Cân
