Phở, bao nhiêu năm tuổi?

Vậy tính đến nay phở đã có bao nhiêu năm tuổi?

Từ phở xuất hiện đầu tiên trong cuốn từ điển của Hội Khai Trí Tiến Đức (1930) và được ghi rõ: “.. Món đồ ăn bằng bánh, thái nhỏ nấu với thịt bò”. Cho tới tận 1957, danh từ phở đã được hoàn chỉnh trong tự điển của Eugene Gouin với đủ cả “phở Bắc, phở bò, phở gà, phở chín, phở tái, phở xào, phở áp chảo…”

Phở xuất hiện ở một cuốn từ điển có nghĩa là khi bắt đầu làm cuốn từ điển, món ăn đã bắt đầu phổ biến rộng rãi khiến tác giả cuốn từ điển sưu tầm biết được. Và như vây, khi cuốn từ điển chưa có từ phở chỉ có nghĩa hoặc là phở chưa có, hoặc là phở chưa được phổ biến chứ không ai khẳng định chắc chắn là chưa có phở, bởi có thể phở có rồi nhưng tác giả không biết mà thôi. Chính vì thế, nếu dựa vào từ điển, thì chỉ khẳng định vào năm 1930 trở về trước phở đã phổ biến tại Bắc kỳ.

Ngoài dựa vào nguồn tư liệu là các cuốn từ điển, thì trong các tác phẩm văn học và những bài nghiên cứu khi đó cũng đã ít nhiều đề cập đến thời gian xuất hiện của phở. Nhà văn lão làng Nguyễn Công Hoan (1903-1977) trong cuốn tự biên tự truyện về đời mình “Nhớ và ghi về Hà Nội” đã cho biết khá chính xác cái tuổi hơn 100 của món ăn độc đáo này. Ông ghi nhận: “1913… trọ số 8 Hàng Hài… thỉnh thoảng tối được ăn phở (gánh phở rong). Mỗi bát 2 xu, có bát 3 xu, 5 xu”. Mặc nhiên, chính Nguyễn Công Hoan đã là người xác định tuổi cho phở, trong đó phở rong, phở gánh đang được thịnh hành vào thập niên đầu thế kỷ XX.

Một nhân chứng nữa cho tuổi của phở không ai khác hơn là vị trưởng bối của làng báo Việt, cụ Nguyễn Văn Vĩnh (1882-1936). Cụ còn là nhà văn, nhà Tân học, là chiến sĩ đấu tranh không mệt mỏi cho việc truyền bá chữ Quốc ngữ, là nhà văn hóa Việt Nam nổi trội ở đầu thế kỷ XX. Đương thời cụ được tôn vinh là một người hiểu nhiều biết rộng. Cụ đã vô tình để lại dấu ấn vể tuổi của phở trong lá thư gửi về cho gia đình từ Paris đề năm 1906: “…nghe tiếng rao hàng bên đó làm nhớ về Việt Nam, nhớ cả tiếng rao phở mỗi sáng tinh mơ”.