MIÊN MAN MIỀN NHỚ PHỞ XƯA VÀ NAY
Phở – cho dù theo phong cách Bắc hay Nam, hương vị xưa hay nay thì phở vẫn là món ăn không thể thiếu trong thực đơn của bất kỳ một người Việt nào.
Ở Nam Định có thể bắt gặp hình ảnh quán phở ở bất kỳ góc phố nào, bất kể thời điểm nào. Có thể dễ dàng tìm một hàng phở khi sương sớm còn vương trên cành lá hay khi cả thành phố đã chìm trong màn đêm tĩnh lặng. Người ta dùng phở như một món điểm tâm sáng, như một món thay cơm vào bữa trưa, như một món lót dạ vào đêm muộn. Có thể ăn vào lúc đói cũng có khi chỉ ăn cho vui miệng. Có thể thưởng thức một cách thanh tao trong cái không khí se lạnh của ngày cuối năm, nhưng vẫn không ngần ngại xì xụp giữa trưa hè rực nắng mà vẫn thấy ngon thấu trời thấu đất. Có thể ăn từ đầu năm đến cuối năm, thậm chí vào tối giao thừa hay sáng mùng một Tết.
Phở không phân biệt giàu nghèo, sang hèn. Phở bình đẳng cho tất cả những ai là tín đồ của nó. Phở bất chấp nhà hàng máy lạnh sang trọng trong lòng các đô thị hoa lệ hay quán phở bình dân bên lề đường ở một vùng ven.
Phở ngay từ khi ra đời đã sớm đi vào thi ca, nhạc, họa. Ngay từ năm 1934 nhà thơ Tú Mỡ trong “Phở đức tụng” đã viết:
“Trong các món ăn “quân tử vị”
Phở là quà đáng quý trên đời
Một vài xu, nào đắt đỏ mấy mươi
Mà đủ vị: ngọt, bùi, thơm, béo, bổ”
Phở từ khi là những hàng phở gánh bình dân, hương vị phở Việt đã gây thương nhớ. Như trong những câu văn miêu tả của nhà văn Băng Sơn đã viết: “Phở gánh… không cần no, mà ăn chi thích, ăn cho cái cảm giác trên đầu lưỡi được thay đổi ít phút…. Khách cứ đứng mà ăn. Hàng rong thì làm gì có ghế. Nhưng người sành ăn, cần cái món phở chứ cần gì cái ghế ngồi. Và ăn phở, chỉ cần đôi đũa, có lý do của nó. Ăn bằng thìa, đặt sợi bánh lên thìa mới đưa lên miệng, mất ngon vì bánh đã nguội, nước dùng không thấm đẫm vào bánh phở, nhạt đi nhiều. Và cũng không ai chỉ vớt bánh với thịt mà ăn, còn nước bỏ lại. Ăn phở mà bỏ lại nước thì quả là dại dột. Ngon nhất là nước dùng. Tinh túy của phở là ở đấy chứ không phải ở bánh hoặc thịt. Có người nói ăn phở bỏ nước, chẳng khác nào ăn chuối tiêu trứng cuốc với cốm Vòng mà chỉ ăn vỏ chuối với cái lá gói bánh cốm, còn thịt chuối và hạt cốm thì bỏ lại. Đúng không?”
Phở gánh xưa như là hơi thở phập phồng của cuộc sống, của phố phường, là tiếng rao đêm khàn khàn, là nỗi lo lắng của mẹ, của cha. Và để cho mỗi ai yêu phở sẽ yêu hơn, yêu thêm.
Còn đối với Thạch Lam, một bát phở ngon là khi “nước dùng trong và ngọt, bánh dẻo mà không nát, thịt mỡ gầu giòn chứ không dai, chanh ớt với hành tây đủ cả, rau thơm tươi, hồ tiêu Bắc, giọt chanh cốm lại điểm thêm một chút cà cuống thoảng nhẹ như một nghi ngờ”.
Và phở, đối với người Việt có lẽ không chỉ là món ăn mà còn là ký ức, là hạnh phúc, là nỗi đau, là những đêm trăn trở nhớ về quê hương, là nỗi đau đáu của những người con khi nghĩ tới cha mẹ thời còn gian khó.
- Trần Huyền Nga –
Ảnh minh hoạ: Đỗ Chung
