Trên địa bàn tỉnh Nam Định vẫn còn giữ được 3 cây cầu thiết kế theo kiểu kiến trúc “Thượng gia hạ kiều” gồm: Cầu ngói chợ Lương (huyện Hải Hậu), cầu ngói chợ Thượng (huyện Nam Trực) và cầu lợp mái cọ (hay còn gọi là cầu lợp làng Kênh, huyện Trực Ninh).
Trong bài trước tôi đã giới thiệu về cầu lợp mái lá ở làng Kênh (Trực Ninh), hôm nay xin tiếp tục giới thiệu cây cầu Ngói nổi tiếng nhất Nam Định: cầu Ngói thuộc xã Hải Anh huyện Hải Hậu.
Là 1 trong 3 cây cầu ngói đẹp nhất Việt Nam (cùng cầu ngói Thanh Toàn xứ Huế và cầu Chùa biểu tượng phố cổ Hội An). Cầu Ngói chợ Lương thuộc xã Hải Anh, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định đã trải qua thăng trầm 500 năm lịch sử cùng những cuộc tao loạn vùng biển nhưng vẻ đẹp vẫn như ban đầu, mộc mạc và cổ kính.
Theo như hàng câu đối ghi trên cổng cầu thì cầu được xây dựng năm Hồng Thuận Tam niên, tức là năm 1511) – là 1 trong 10 cây cầu cổ xưa nhất Quần Anh xưa. Mặc dù, đã trải qua hơn 500 năm tồn tại, nhưng đến nay cầu ngói chợ Lương vẫn giữ được nét cổ kính, mộc mạc, mang đậm bản sắc của thôn quê Việt Nam xưa.
Cầu được dựng trên 18 trụ đá vuông mỗi cạnh 35cm xếp thành 6 hàng để gánh 6 vì và đỡ toàn bộ 9 gian nhà cầu. Nằm trên các trụ đá là hệ thống xà ngang, xà dọc bằng gỗ lim to chắc để đỡ các dầm và nâng sàn cầu, nhà cầu. Sàn cầu được thiết kế thành hai phần rõ rệt. Lòng cầu rộng khoảng 2m, sàn được ghép bằng 66 thanh gỗ lim trên hàng dầm uốn cong. Hai bên lòng cầu là hai dãy hành lang và cũng được uốn cong theo thành cầu. Hành lang là nơi khách bộ hành có thể nghỉ ngơi, thư giãn, hoặc là nơi có thể ngồi thưởng trà chậm chậm ngắm từng sự thay đổi của thời gian.
Hai bên đầu cầu đều có 4 con nghê đang đứng chầu với dáng vẻ vừa thân thuộc, vừa uy nghiêm nhưng lại mang ý nghĩa sâu xa. Tựa như câu nói “Bốn con nghê đực chầu về tổ tông”, tạm hiểu là chúng có nhiệm vụ trông coi cửa ngõ, đường vào, lối ra Quần Anh cổ.
Nếu nhìn tổng thể ở bên ngoài, du khách dễ dàng nhận thấy các viên ngói Nam được lợp rất khéo không bị xô, bị hở. Người thợ tài hoa xưa đã đạt yêu cầu này nhờ sáng tạo, bàn tay tài hoa đã tạo nên mái cầu duyên dáng, uyển chuyển, trông tựa như con rồng uốn khúc đang vươn mình bay lên phương Bắc.
Cầu ngói chợ Lương đã được Nhà nước công nhận là di tích kiến trúc lịch sử từ năm 1990 và đã trở thành biểu tượng văn hóa riêng của xã Hải Anh mỗi khi nhắc tới địa phương này.
Khách đến cầu Ngói không chỉ để ngắm cái đẹp thuần khiết bên ngoài kia nữa, mà ngẫm đến cả thời xửa xưa khi cái đẹp đã hiện diện trong đời sống thôn dã những kiến trúc vốn rất mộc mạc mà vẫn toát lên vẻ cổ kính!
