AI…BÁNH MÌ BA LAN ĐI
“Ai bánh mì Ba Lan đi, bánh mì Ba Lan nào, bánh mì Ba Lan đặc ruột thơm lâu!”. Có lẽ, bất cứ ai xa quê khi nghe tiếng rao này đều thấy thổn thức, tiếng rao vang vang như hồi chuông đánh thức một phần ký ức nôn nao.
Tôi có một người bạn sống tận phương trời Âu xa xôi, trong những câu chuyện bạn kể luôn là se sắt một nỗi nhớ quê tha thiết, là rưng rưng hình bóng của một vùng đất Dệt với còi tầm, với trà hòm, mênh mang với Hàng Cau, Hàng Giấy, Hàng Đồng,… và thơm mùi bánh gai, bánh nhãn, đặc biệt nỗi nhớ bánh mì Ba Lan trong bạn thật nồng ấm, da diết.
Tôi có hỏi vì sao bạn dành tình yêu đặc biệt cho một loại thức ăn tưởng rất bình thường của Nam Định đến vậy. Bạn đã nói với tôi: vì bánh mì Ba Lan là cả tuổi thơ của bạn, là những năm tháng cơ cực, thương bố mẹ vất vả sớm hôm ca kíp, thương những bữa cơm với lời nói dối của cha mẹ, dù mồ hôi vẫn còn lã chã rơi sau tiếng còi tầm tan ca thì vẫn luôn là: mẹ ăn no ở chỗ làm rồi. Và trong những năm tháng đó món quà xa xỉ nhất và cũng đậm tình yêu của cha mẹ nhất là chiếc bánh mì Ba Lan đặc ruột thơm lâu. Thật lạ, mùi thơm của bánh mì khi ấy như quyện lại đậm đặc và sau này dù có đi rất nhiều nơi, thưởng thức rất nhiều đồ ăn ngon trên thế giới nhưng chưa khi nào quên hương bánh mì Ba Lan, và đó vẫn là mùi hương thơm nhất, mùi hương lúc nào bạn cũng cảm thấy phảng phất bên mình mỗi khi nghĩ tới quê nhà.
Và có lẽ do bánh mì Ba Lan xuất hiện trong thời kỳ khó khăn của đất nước, năm 1969 khi công cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt, cùng với các nước XHCN, Ba Lan đã viện trợ cho công cuộc kháng chiến của Việt Nam trong đó đặc biệt là 1 xưởng làm bánh mì với công suất 1.500 tấn/năm. Do ra đời trong giai đoạn đang gồng mình với chiến tranh, nên bánh mì Ba Lan cứ như sinh ra để đồng hành với công cuộc kháng chiến của người dân. Ăn bánh mì Ba Lan là ăn lấy no, no mà vẫn thấy thèm chứ không phải như bánh mì xốp của Hà Nội chỉ ăn chơi chơi.
Lâu lâu bạn tôi mới có dịp về Nam Định, món ăn đầu tiên bạn tôi ăn trên quê hương là bánh mì Ba Lan, chiếc bánh mì mua của chị bán hàng rong có tiếng rao lảnh lót: ai bánh mì Ba Lan đi!. Tưởng rằng bạn sẽ ăn, ăn và ăn, ăn để thỏa nỗi nhớ, ấy vậy mà bạn lại nhìn, lại dè dặt nhấm từng chút, từng chút. Bạn nói: bạn đang nhấm nháp một phần ký ức quê hương, bạn đang ăn bằng cả cảm xúc của bao nhiêu năm trên đất khách quê người cộng lại, bạn đang ăn bằng con tim thổn thức, và ăn để nhớ mà tìm về.
- Huyền Nga Trần-
(Kính mến tặng cô Lan Un)
