LÝ GIẢI VÌ SAO NAM ĐỊNH CÓ NHIỀU NGÔI CHÙA ĐẸP

LÝ GIẢI VÌ SAO NAM ĐỊNH CÓ NHIỀU NGÔI
CHÙA ĐẸP

Đối với sự du nhập và phát triển Phật giáo ở Nam Định, qua nhiều nghiên cứu hiện nay chưa có tài liệu chính xác nào cho biết đạo Phật có mặt tại vùng đất này từ khi nào.

Sách Đại Việt sử ký toàn thư, tập I có ghi “Trước kia, khi vua còn hàn vi, thường đánh cá ở sông Giao Thuỷ, cất được một viên ngọc khuê to, chạm phải đầu thuyền sứt mất góc. Đêm ấy vào ngủ nhờ ở chùa Giao Thuỷ, giấu ngọc ở dưới đáy giỏ cá, định sáng ra chợ bán cá. Bấy giờ vua đang ngủ say, trong giỏ có ánh sáng lạ, nhà sư chùa ấy gọi dậy hỏi duyên cớ, vua nói thực và lấy ngọc khuê cho xem”

Tư liệu trên cho thấy muộn nhất là vào khoảng thế kỷ X, vùng đất Nam Định đã xuất hiện những ngôi chùa cùng tầng lớp tăng ni.

Dưới triều đại nhà Lý (1010-1225) Phật giáo không những ảnh hưởng sâu rộng tới đời sống nhân dân mà còn được các đấng quân vương, quý tộc triều đình tôn sùng. Và Nam Định dần trở thành một trong những trung tâm Phật giáo ở châu thổ sông Hồng.

Kế thừa tinh hoa thời Lý, Phật giáo thời Trần ở Nam Định bước vào thời kỳ mới, càng được tô đậm nét vàng son. Là mảnh đất phát tích, thang mộc của vương triều Trần, Thiên Trường đã được triều đình mở mang, giữ một vai trò quan trọng đối với mọi vấn đề chính trị – xã hội của triều đình, trở thành một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, tôn giáo lúc bấy giờ.

Chùa Phổ Minh, nơi đặt vạc Phổ Minh – một trong An Nam tứ đại khí – xây dựng từ thời Lý được xây cất trang hoàng lại để làm nơi Thượng hoàng sớm hôm cúng phật. Ngoài việc là một trung tâm Phật giáo lúc bấy giờ, chùa Phổ Minh còn là nơi tu hành, nghiên cứu kinh sách của các vua chúa nhà Trần. Đặc biệt tháp Phổ Minh được xây dựng năm Hưng Long thứ 13 (1305) là nơi chôn giấu xá lỵ của vua đồng thời là Giáo chủ thiền phái Trúc Lâm Trần Nhân Tông đã khẳng định được vai trò và ảnh hưởng của vùng đất này.

Bên cạnh các ngôi Quốc tự, các thiền sư trí thức, đại quý tộc, không khí Phật giáo ở Nam Định thời Trần còn lan toả mạnh mẽ ở làng xóm Thiên Trường. Thuở ấy, cậu bé Nguyễn Hiền theo học sư cụ chùa làng, rồi đỗ trạng nguyên khi mới 13 tuổi, phần nào phản ánh sự hấp dẫn tri thức của các nhà sư. Có thể nói, chùa làng ở Nam Định trở thành trung tâm của dân làng, như một chứng chỉ quan trọng về sự ổn định, phát triển, bình an của mỗi điểm dân cư.

Nam Định có một kho tàng lịch sử Phật giáo như: chùa Nghiêm Quang, chùa Diên Phúc, chùa Viên Quang, chùa Long Kiều, chùa Chương Sơn, chùa Cẩm, chùa Phổ Minh, chùa Cả – Thánh Ân, chùa Vọng Cung, chùa Ỏn, chùa Cổ Lễ, chùa Đại Bi, chùa Lương-cầu Ngói, chùa Nghĩa Xá, chùa Linh Quang – Cổ Tung…Đây là những ngôi chùa có kiến trúc quy mô độc đáo bằng gỗ, đá, vôi, gạch, cát, mật, muối…đồng thời là nơi trụ trì của các Thánh Tăng, Thiền sư.

Trong suốt chiều dài lịch sử Phật giáo Việt Nam, Phật giáo Nam Định đóng góp một lượng Thánh Tăng, Cao Tăng, Thiền sư cho Phật giáo dân tộc. Thời Đinh – Lê – Lý có Nam thiên tam Thánh Tổ: Không Lộ, Giác Hải, Từ Đạo Hạnh đại pháp thiền sư. Đệ nhất Trúc Lâm Tịnh Tuệ Giác Hoàng Điều Ngư Phật Tổ Trần Nhân Tông là bậc danh tăng làm xương minh Phật pháp.

Đến các triều đại sau, Phật giáo không còn phát triển rực rỡ nhưng nền tảng Phật giáo Nam Định vẫn kiên cố trong lòng nhân dân. Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX Phật giáo Nam Định đã đóng góp nhiều danh tướng Tăng xả thân vì sự xương minh của đạo pháp. Quê hương Nam Định cũng là nơi nuôi dưỡng nhiều bậc thạc đức cao tăng cho Phật giáo Việt Nam. Có thể kể đến chư tôn Hoà Thượng: Phạm Quang Tuyên, Hoà Thượng Thích Tâm Thi, Hoà Thượng Thích Đức Nhuận, Hoà Thượng Thích Thế Long, Hoà Thượng Thích Tâm Thông,… đây là những người con ưu tú của quê hương Nam Định.

Hiện nay theo số liệu thống kê của UBND tỉnh, Nam Định có 838 chùa, 848 tăng ni và khoảng 15 vạn tín đồ (nếu kề cả những người chịu ảnh hưởng của giáo lý Phật giáo có tới 65% dân số tỉnh).

Nhìn chung Phật giáo Nam Định cơ bản vẫn giữ và phát huy được truyền thống lịch sử. Nhiều sinh hoạt nghi lễ gắn với sinh hoạt truyền thống làng xã không chỉ đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của người dân mà còn góp phần giữ gìn và phát huy nền văn hoá Việt Nam tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc.

• Huyền Nga Trần –